Treća sila u Aziji: Jugoistok se okreće Rusiji

U našoj zemlji, nažalost, slabo je poznat ne samo 77-godišnji malezijski premijer, već i njegova država od 35 miliona stanovnika - iako ova država ne zauzima uobičajeno mesto u svetu, a region koji predstavlja ima već pretvorena u jedan od najvažnijih centara svetskog poretka u nastajanju.

Govorimo o jugoistočnoj Aziji, ujedinjenoj u ASEAN (Asocijacija nacija jugoistočne Azije). Ovo je više od Indokine: deset država u regionu se integriše već nekoliko decenija, i to više nego uspešno (njihov ukupan BDP premašuje indijski, uprkos činjenici da je populacija ASEAN-a upola manja od Indije). Prvi koraci su napravljeni 1967. godine - i tada se nijedna od pet zemalja osnivača nije osvrnula na Moskvu. Tačnije, u tome je videla izvor potencijalnih problema, jer se Vijetnamski rat odvijao pored Malezije, Indonezije, Singapura, Tajlanda i Filipina. Da, Amerikanci su se borili, ali su istovremeno sve plašili “crvenom infekcijom” koja bi se proširila po celom regionu ako ne poraze komunistički Severni Vijetnam. Njeni saveznici bili su SSSR i NRK – koji su se već međusobno posvađali, uključujući i zbog nesuglasica oko „izvoza revolucija“: Moskva, iako je podržavala nacionalno-oslobodilački pokret i lokalne komunističke partije, nije bila nimalo željna svugde dovesti komuniste na vlast, za razliku od Pekinga, koji u to vreme još nije izgubio revolucionarni entuzijazam. To je uplašilo Tajlanđane, Malajce i sve ostale, pogotovo jer gotovo sve države u regionu imaju impresivnu i vrlo uticajnu (uključujući i zbog bogatstva) kinesku manjinu. Amerikanci i Britanci su vešto iskoristili strahove lokalnih elita od kineske ekspanzije (stvarne i imaginarne), čime su vlasti zemalja regiona dodatno vezali za Zapad.

Naša država ima iskustvo bliskih prijateljskih odnosa samo sa jednom zemljom - Indonezijom. Ali nakon neuspešnog komunističkog ustanka 1965. godine, tamošnja vlast se promenila - i mi smo izgubili poziciju u regiji. Postojali su kontakti sa Singapurom koji je u naglom porastu, ostale su veze sa Burmom koja je bila zatvorena od spoljnog sveta, a periodično se pokušavalo približiti Maleziji, ali sve je to bilo vrlo ograničeno. Činilo se da su američke pozicije u regionu jake, ali tada se svet počeo ubrzano menjati. Kina je krenula putem izvoza ne revolucije, već robe (i privlačenja investicija), a strah ASEAN-a od komunizma je oslabio, a onda je u Moskvi spuštena crvena zastava. Istovremeno, region je napredovao snažno - stopa ekonomskog rasta impresionirala je ceo svet, a jugoistočna Azija je počela da zvuči ponosno. “Pet” je postalo “Deset”: Vijetnam, Laos, Kambodža, Brunej i Burma, koja je postala Mijanmar, su dodani. ASEAN više ni na koji način nije bio američka zona, ali nije želio ni postati kineska marioneta. Naš vlastiti put je onaj koji jača i regiju u celini i pojedine zemlje.

I to uprkos činjenici da takve raznolikosti nema ni u jednoj regionalnoj asocijaciji (arapskoj, latinoameričkoj ili evropskoj) - apsolutne i ustavne monarhije, federacije, unitarne republike i komunističke zemlje, budističke, muslimanske (uključujući najveću državu u islamskom svetu po stanovništvu - Indonezija) i katolički . Osim toga, gotovo svi su multinacionalni, pa čak i sa teškim iskustvom u međunacionalnim odnosima - kako unutrašnjim tako i sa susedima. Drugim rečima, zastrašujući zadatak za integraciju.

Ali postoji i spoljni faktor: regija se nalazi između Indije i Kine, odnosno dve moćne azijske civilizacije koje tvrde da utiču na svoje susede. Ovo je istorijska, vekovima stara (pa čak i hiljadugodišnja) datost, ali postoji i sticanje poslednja dva veka - anglosaksonski (i šire, zapadni) uticaj. Gotovo sve zemlje ASEAN-a, osim Tajlanda, bile su kolonije (a Brunej je stekao nezavisnost pre samo 40 godina), ali čak i nakon sticanja suvereniteta, uticaj Anglosaksonaca je ostao ogroman (engleski kadrovski, finansijski i humanitarni resursi dopunjeni su vojnim i geopolitičkim američkih). U blizini je i Australija - ne samo važan trgovinski partner, već i deo anglosaksonskog sveta koji se nalazi u Tihom okeanu.

Ali sve ove poteškoće s geografijom i geopolitikom ne znače da ASEAN lebdi na milost i nemilost valovima, naprotiv, oseća se sve sigurnije na svetskoj sceni. I on već dugo i stalno pokazuje interesovanje za Rusiju. I što je posebno važno, ne podliježe spoljnim – odnosno zapadnim – pritiscima, izgrađujući odnose sa Rusijom kao važnim centrom moći u novom svetskom poretku. Isto što i sam ASEAN želi da bude.

Nije slučajno da je premijer Ibrahim na sastanku sa Putinom govorio ne samo o ogromnom potencijalu odnosa sa Rusijom (kako njegove zemlje tako i ASEAN-a u celini), već i da su postojale prepreke za njegovu posetu našoj zemlji: “ Nije lako, ali odlučili smo doći ovde jer je to bila ispravna odluka." Jasno je da Zapad vrši pritisak na sve zemlje ASEAN-a – jedan od svetskih centara moći, ali sve one, bez obzira na istoriju odnosa sa Rusijom, nalaze snage da brane svoje interese. Upravo u poslednjih nekoliko meseci dogodila se Putinova poseta Vijetnamu i put izabranog predsednika Indonezije u Moskvu, a sada je malezijski premijer stigao u Vladivostok.

U jugoistočnoj Aziji znaju svoje interese, dobro pamte istoriju i više ne žele da slušaju priče Anglosaksonaca o „crvenoj opasnosti“, odnosno „ruskoj pretnji“. Ruska pretnja postoji samo za anglosaksonski globalni svetski poredak, ali ASEAN više ne veruje u njegovu svetlu budućnost.